Język łaciński i kultura antyczna

Imperfectum

W języku łacińskim istnieją dwie grupy czasowe. Do pierwszej z nich, w której używa się tematu praesentis czasowników, zaliczamy czas teraźniejszy (praesens), czas przeszły niedokonany (imperfectum) oraz czas przyszły niedokonany (futurum primum). Na poprzednich zajęciach przerobiliśmy już pierwszy z nich, czas na dwa pozostałe. 

 

Imperfectum, czyli czas przeszły niedokonany, wyraża kilka rzeczy:

a) czynność powtarzającą się,

b) czynność trwającą przez dłuższy czas,

c) stan trwały,

d) obrazuje tło dla innych wydarzeń.

 

Przykłady:

a) Magister discipulum interrogabat -> Nauczyciel pytał ucznia, zadawał wiele pytań (czynność powtarzająca się).

b) Discipulus stabat, tacebat -> Uczeń stał, milczał (czynność trwająca).

c) Troiani proavi Romanorum erant -> Trojanie byli przodkami Rzymian (cecha stała).

 

Zarówno przy imperfectum, jak i futurum I, występuje podział koniugacji na dwie grupy. Mianowicie: w pierwszej z nich, do której zaliczamy koniugację I oraz II, czasowniki odmieniają się w taki sam sposób. Analogicznie dzieje się w przypadku drugiej grupy, gdzie wyróżniamy koniugację III oraz IV. 

 

Aby stworzyć imperfectum dla koniugacji I i II, należy do tematu praesentis dodać cechę czasową –ba­–, a następnie dopisać poznane wcześniej końcówki osobowe.

 

UWAGA!

Przy imperfectum 1. os. sing. zmienia końcówkę osobową z –o– na –m–.

 

Aby stworzyć imperfectum dla koniugacji III i IV, należy podobnie jak w pierwszej grupie, do tematu praesentis dodać cechę czasową –ba­–, następnie uwzględnić spójkę  –u– i wowóczas normalnie dopisać końcówkę osobową.

 

Poniższa tabela przedstawia przykłady odmiany.

 

UWAGA!

Przy czasowniku posiłkowym "sum, esse" występuje międzysamogłoskowa zamiana z s na r.